Het Rad van interculturele levenskunst
Het Rad van interculturele levenskunst visualiseert hoe de QfWf haar missie wil bereiken
Het Rad is ontwikkeld voor een meerdimensionale en interculturele levenskunst. Het toont
- kleuren — die de vijf natuurlijke elementen (aarde, water, lucht vuur en ether) weergegeven —
- een gerichtheid — van het Rad die de beweging vanuit het mysterie (het centrum van de cirkel) naar visies en praktijken (de omtrek en periferie) weergeeft en vice versa —
- in de cirkel de zestien spaken van het Rad als wijsheidstradities in de vier windrichtingen.
Zonder compleet of exclusief te zijn verwijzen de door Louis Van Marissing getekende pictogrammen bij de spaken van het Rad naar wijsheidswegen uit Oost en West, Noord en Zuid en ordenen de gekleurde kwadranten als velden van natuurlijke wijsheid verschillende aspecten van het streven naar wijsheid: deze worden nader getypeerd met de zes dimensies, die eveneens met pictogrammen zijn aangegeven, in religieuze en spirituele richtingen, filosofie en mythologie, kunsten en ambachten, praxis en actualiteit.
Door een (onder)zoekend verzamelen van wijsheden uit alle windstreken in velerlei vorm — teksten, beelden, verhalen, muziek — rond een jaarlijks wisselend thema ontrolt zich een Gulden Snede van kunstzinnig en educatief materiaal om bruggen te slaan tussen culturen.
Symbolische bruggen tussen culturen
Het Rad visualiseert met de symboliek van de vijf elementen de vijf elementaire velden van natuurlijke wijsheid. De velden worden weergegeven met een pictogram (oog, hart, spiraal, hand, lemniscaat) en staan voor aspecten van mens-zijn, wat culturen met elkaar verbindt.
De QfWf distantieert zich van raciale en etnocentrische visies en geeft met de symboliek van de vijf elementen juist het elementair menselijke aan als verbindende wijsheid tussen culturen. Net zoals het natuurlijke spel der elementen van aarde, water, lucht en vuur mensen uit verschillende culturen en continenten als aardbewoners met elkaar verbindt. Deze symbolische ordening van het Rad geeft de missie van de QfWf weer: om ’tussen’ culturen een interculturele uitwisseling te stimuleren door het ontwikkelen van culturen verbindende symboliek, die in mythische verhalen te vinden is. Hiermee benadrukt de QfWf de waarde van eenheid in verscheidenheid langs de weg van de dialoog.
In mythische oorsprong- en heldenverhalen uit vrijwel alle culturen symboliseert het spel der elementen het ontstaan van de natuur en de kosmos buiten zowel als binnen uit een oorspronkelijke chaos, leegte of door een goddelijke schepping: zo ontwikkelt zich de innerlijke natuur als microkosmos door middel van een alchemie van menswording. Er ontstaat een natuurlijke ordening uit het proces van scheiden en weer verbinden van de elementen. De mythische wijsheid is in alle culturen filosofisch vertaalt in wijsheidstradities met wegen tot het goede leven — gericht op verbinding van binnenuit — die verschillend worden benoemd: ‘verlossing’, verlichting’, ‘moksha’, ‘compassie’, ‘medemenselijkheid’, ‘walhalla’, ‘de eeuwige jachtvelden’, ‘het koninkrijk Gods’, ‘de hemel’, …
Symboliek van de vijf elementen
De symboliek van de natuurlijke elementen drukt de eenheid in verscheidenheid van alle culturen wereldwijd uit met de vijf elementaire velden in het Rad en de pijlers voor het waarderen van interculturele verschillen en transculturele verbindingen.
De archetypische vorm van het Rad brengt deze levenskunst als het mysterie van de kwadratuur van de cirkel tot uitdrukking:
- De vier elementaire velden — aarde, water, lucht en vuur — symboliseren een beweging naar de periferie, de vier uithoeken van de wereld, waar de waarde van diversiteit zichtbaar wordt. De beweging naar het centrum, door middel van steeds drie groepen van (inter)culturele wegen, richt zich op de samenhang tussen culturen en het ontwikkelen van transculturele verbindingen.
- Het vijfde elementaire veld — ether — is gesymboliseerd in het centrum als plaats van verbondenheid van binnenuit (de plaats die geen plaats is, de eenheid der tegendelen, de philosophia perrenis), die zich manifesteert in ontmoetingen tussen culturen met raak-, snij- en breukvlakken in de geschiedenis en tussen tijdperken.
Wentelend rond de kern visualiseert het Rad het ontwikkelen van interculturele levenskunst vanuit de drie lagen:
- Laag 1: de vijf elementaire velden tot wijsheid
- Laag 2: de zestien (inter)culturele wegen tot wijsheid
- Laag 3: de zes dimensies
Vanuit het perspectief van het Rad bezien verschijnen religieuze, wetenschappelijke, literaire, ambachtelijke, filosofische en kunstzinnige uitingen gelijkelijk als symbolische vormen en bouwstenen voor interculturele verbindingen.
De diversiteit van culturele uitingen en visies op het goede (samen)leven krijgen een symbolische herschikking door het Rad:
* in de vijf ‘elementaire’ velden van wijsheid van het aarde-, water-, lucht-, vuur- en etherveld
* met (inter)culturele wijsheidswegen
* en een ‘tussen’ ruimte voor dialoog en uitwisseling.
Uitwisseling, ontwikkeling en kruisbestuiving kenmerkt de ordening van de vijf elementaire velden zoals de natuur ontstaat uit het spel van de elementen aarde, water, lucht en vuur. In die zin ordent het wijsheidsweb de wijsheden uit religieuze en culturele tradities enerzijds naar hun cultuurhistorische oorsprong en anderzijds inter- en transcultureel vanuit de elementaire symboliek van het Rad.
De vijf elementaire velden van wijsheid
De symboliek van de vijf elementen genereert een brugtaal tussen culturen met als doel interculturele levenskunst verder te ontwikkelen.
- het groene kwadrant met het oog is associatief met de aarde verbonden en ontsluit een symboliek rond oogkracht, het zien van de(vreemde) ander, aards en geaardheid;
- het blauwe kwadrant met het hart is associatief met water verbonden en ontsluit een symboliek rond hartkracht, spontane expressie en meestromende en tegenstromende bewegingen;
- het gele kwadrant met de spiraal is associatief met de lucht verbonden en ontsluit een symboliek rond licht en duisternis en het ritme van de ademhaling;
- het rode kwadrant met de hand is associatief met het vuur verbonden en ontsluit een symboliek rond vuur(offers) en de kracht van transformatie;
- de witte cirkel rond het centrum met de lemniscaat is associatief met de ether verbonden en ontsluit een symboliek rond een eeuwige beweging van cultuurhistorische verschijningsvormen en ether als het vervluchtigende kosmische element.
De vijf velden zijn met behulp van symbolische pictogrammen gekarakteriseerd als vormen van levenskunst:
- Aarde — het oog — een betekenisvol veld van natuurlijke verbondenheid en lijfelijk, geaard present-zijn;
- Water — het hart — een symbolisch betekenisveld van liefdevol meanderen met de natuurlijke stromen en tegenstromingen;
- Lucht — het hoofd (spiraal) — een betekenisvol veld van ademhaling, afstemming binnen en buiten, inzicht en aandachtig zijn;
- Vuur — de hand — een betekenisvol veld van offeren, transformatie en handelend veranderen;
- Ether — de quintessence (lemniscaat) — een betekenisvol veld van het samenspel van de vier elementen, van alchemie en ontmoeting, raak- en breukvlakken.
Wijsheidstradities en wijsheden krijgen een plek op de elementaire velden van wijsheid en de zestien (inter)culturele wijsheidswegen verschijnen als de spaken van het Rad.
Wijsheidstradities — van de Ubuntu filosofie tot de Noordse mythologie, van boomverering en andere natuurlijke rituelen tot de mythen van inheemse volken — zijn zowel naar hun cultuurhistorische oorsprong te ordenen als dat ze een bron vormen voor interculturele levenskunst. Deze geeft richting aan de globaliserende samenleving met de kosmopolis als stip op de horizon.
Daarbij is het de kunst de cultuurhistorische wortels van wijsheid persoonlijk te doorleven en in groepen en gemeenschappen de natuurlijke wijsheid tussen mensen levend te houden.
Opdat de boekenwijsheid levend wordt gemaakt als levenskunst geeft het Rad een symbolische herschikking in de symbolische taal van de ziel: met beelden van het ‘elementaire’ — aardse, meanderende, luchtige, vurige, etherische — goede leven.
De symbolen in het Rad verbeelden daarom zowel op collectief als op persoonlijk niveau de elementaire existentiële kwaliteiten voor het ontwikkelen van een grondhouding van openheid en inter-esse, rond een spil van liefde en wijsheid, de quintessence, de liefdevolle bereidheid tot verbinding, ontmoeting en dialoog.
De ontwikkeling van interculturele levenskunst via het Rad
In de filosofie van het Rad vormen deze elementaire existentiële kwaliteiten — van het open hart, het belichaamde oog, de hand van co-creatie, de aandachtige weg spiralend naar binnen en weer naar buiten en de lemniscaat van ontmoeting en oneindige betekenisgeving — de onontbeerlijke scharnierpunten voor een ontwikkeling van interculturele levenskunst en transculturele wijsheid die mensen vanuit verschillende culturen kan verbinden.
De filosofie van het Rad erkent zowel de culturele diversiteit als de periferie en de beweging naar het centrum langs de elementaire velden en wegen van wijsheid (spaken) naar de naaf symboliseert een transculturele ontwikkeling. Door de kleurrijke culturele verschillen heen is er het elementair menselijke: door een gerichtheid op datgene wat mensen met elkaar verbindt. Voorbij de tegenstellingen die aan de oppervlakte ontstaan door (collectieve) meningen en belangenstrijd is er een dieptedimensie van medemenselijkheid en liefdevolle wijsheid (de spil) in het centrum; daar waar de tegenstellingen samenvallen, de quintessence.
Gericht op deze kern van mens-zijn krijgt het ‘bricoleren’ met inzichten en praxis uit verschillende culturen richting en samenhang door de kunst van menswording (worden wie je bent) en gemeenschapsvorming (het vormgeven van het goede samenleven met meerdere culturen).
Een voorbeeld is de gerichtheid op ‘het juiste midden’ (Aristoteles) volgens de praktische wijsheid (‘phronèsis’) van de gemeenschap uit de Griekse klassieke deugdethiek en het werken met de wijsheid van de groep vanuit de deep democracy inzichten uit de Ubuntu filosofie en van het Confucianisme gericht op de ‘communitas’.
Een Gulden snede van wijsheid
De elementaire symboliek van het Rad geeft een inbedding van cultuur-historische wegen van wijsheid.
Dankzij de brugtaal van de vijf elementen ontstaat er een oriëntatie op de mythische eenheid der tegendelen als een transculturele achtergrond die de culturele diversiteit laat schitteren. De eenheid in verscheidenheid is met pictogrammen symbolisch gekarakteriseerd.
Zowel op collectief niveau van wijsheidstradities:
- aardse wegen met wijsheden die expressie geven aan een geaarde kwaliteit en belichaamd zien,
- meanderende wegen met wijsheden die expressie geven aan hart-kwaliteit: stollend en weer vloeibaar wordend,
- luchtige wegen die expressie geven aan wijsheden van het ritmisch naar binnen en weer naar buiten toe spiralen,
- vurige wegen met wijsheden die expressie geven aan hand(elende) kwaliteit,
- etherische wegen die expressie geven aan een eeuwige lemniscaatbeweging van betekenisgeving, vervluchtigend en deconstruerend en dan weer materialiserend en sociaal construerend;
als op individueel niveau van persoonlijke levenskunst
In een globaliserende samenleving kunnen mensen uit diverse wijsheidstradities putten en hoeven zij zich niet noodzakelijk aan te sluiten als adept van een bepaalde traditie of religie. Het Rad is bedoeld als een kompas zich in de diversiteit van richtingen te kunnen oriënteren. De vijf elementaire velden ontsluiten een intercultureel betekenisveld voor het exploreren van transculturele waarden zoals ruimhartigheid, gastvrijheid en vergevingsgezindheid, die vanuit verschillende culturen anders worden ingevudl.
Het Rad geeft symbolische wegwijzers voor persoonlijke groei door het ontwikkelen van:
- oogkracht door het belichaamde zien en vanuit verbeeldingskracht (mythos)
- het open hart van medeleven en enthousiasme (compassie en pathos)
- de spiraal van resonantie en afstemming die, op het ritme van de ademhaling, binnen met buiten verbindt (logos)
- de hand van handelend veranderen vanuit bewogenheid (ethos en cocreatie)
- de lemniscaat van de tussenruimte tussen ‘kaders’ en het oneindige proces van betekenisgeving en ont-moeting (quintessence)
De zestien (inter)culturele wegen naar wijsheid zijn per elementair veld gegroepeerd.
Ze worden met een eigen pictogram weergegeven.
Het elementaire veld aarde en de (inter)culturele aarde wegen
In het elementaire veld ‘aarde’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren van traditioneel vanuit natuurlijke verbanden levende stammen en volkeren. Deze ‘premoderne’ leefwijze was in prehistorische tijden over de gehele aarde verspreid. Ten gevolge van de modernisering en kolonisering is die leefwijze teruggedrongen en overwegend nog te vinden bij:
Afrikaanse; Indiaanse; en Aboriginal, Maori en andere inheemse volkeren uit Oceanië.
Het elementaire veld water en de (inter)culturele water wegen
In het elementaire veld ‘water’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren als de natuurlijke beweging en kosmische wetten volgende leefwijzen.
Deze meanderende wijsheidswegen zijn bijvoorbeeld te herkennen in:
Confuciaanse; daoïstische; en soefi stromingen.
Het elementaire veld lucht en de (inter)culturele lucht wegen
In het elementaire veld ‘lucht’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren als op paden van inzicht en adem gebaseerde wijsheidstradities.
Deze oriëntatie is veelal in samenhang met de symboliek van licht en duister te herkennen in de volgende perspectieven:
boeddhistische, advaita vedanta; gnosis, mystieke en hermetische filosofie; Germaanse, Keltische en Noordse mythologie.
Het elementaire veld vuur en de (inter)culturele vuur wegen
In het elementaire veld ‘vuur’ zijn drie pictogrammen geplaatst die religieuze en spirituele tradities karakteriseren, waarin vooral de betekenis van het vuur en de strijd tussen goed en kwaad, offers en transformatie een belangrijke rol spelen.
Deze oriëntatie is onder meer te herkennen in:
animistisch-sjamanistische; hindoe; en monotheïstische — zoroastrische, joodse, christelijke en islamitische — richtingen.
Het etherveld en de (inter)culturele ether wegen
Het ‘etherveld’ verwijst symbolisch naar het gegeven dat het verlangen naar verbinding en de zoektocht naar wijsheid — hoewel cultureel verschillend en kleurrijk vormgegeven — in alle culturen voorkomt en gevoed wordt door:
ontmoetingen tussen culturen, en profiel krijgt door raak-, snij- en breukvlakken in de geschiedenis en tussen tijdperken.
De zes dimensies
De zes dimensies karakteriseren de verschillende verschijningsvormen van wijsheid op het continuüm tussen theorie en praktijk in verschillende mediale vormen — verbaal, muzikaal, beeldend, ritueel, verhalend, dansant, … — waarin de quest for wisdom tot uiting komt.
De zes pictogrammen verwijzen naar visies en praktijken van levenskunst, mythen, symboliek en rituelen, persoonlijke doorleving en maatschappelijke actualiteit: ze staan onder het Rad afgebeeld en visualiseren daarmee de derde dimensie die van de cirkel een bol maakt en ruimte geeft aan de diversiteit van uitingsvormen:
- visies, filosofie
- verhalen, mythen,
- rituelen, ritualiteit
- symbolen, symboliek
- praxis, kunsten en ambachten
- maatschappelijke actualiteit en/of een persoonlijke visie of doorleving.
Het complete Rad
- de vijf elementaire velden,
- de zestien (inter)culturele wegen
en
- de zes dimensies
vormen met elkaar het complete Rad van interculturele levenskunst.
Het Rad maakt zichtbaar hoe de schoonheid van het verschil schittert als een Gulden Snede. De naaf van het Rad vertegenwoordigt de spil van liefdevolle wijsheid en creëert samenhang in de culturele diversiteit. Het oog van liefde ontwaart de eenheid in verscheidenheid…
update 2024-11
Het Rad van interculturele levenskunst Meer lezen »
