Het Rad van interculturele levenskunst visualiseert de weg van de QfWf naar haar missie
Het Rad is ontwikkeld voor een meerdimensionale en interculturele levenskunst. Het toont
- kleuren — die de vijf natuurlijke elementen (aarde, water, lucht vuur en ether) weergegeven —
- een gerichtheid — van het Rad die de beweging vanuit het mysterie (het centrum van de cirkel) naar visies en praktijken (de omtrek en periferie) weergeeft en vice versa —
- in de cirkel de zestien spaken van het Rad als wijsheidsstradities in de vier windrichtingen.
Zonder compleet of exclusief te zijn verwijzen de door Louis Van Marissing getekende pictogrammen bij de spaken van het Rad naar wijsheidswegen uit Oost en West, Noord en Zuid en ordenen de gekleurde kwadranten als velden van natuurlijke wijsheid verschillende aspecten van de quest for wisdom: wijsheid als queeste, niet als ‘canon van dogma’s’ in een heilig boek.
De spaken met iconen verwijzen naar spirituele en filosofische stromingen uit alle windstreken, die zowel in woorden als in kunstzinnige vormen expressie geven aan wijsheid. De wijze van expressie wordt nader getypeerd met de zes dimensies, die eveneens met pictogrammen onder het Rad zijn aangegeven: visies, mythen, rituelen, symbolen, praxis (kunsten, meditatie en ambachten), actualiteit en persoonlijke doorleving.
Steeds meer zijn de drie Quests samen gaan stromen en loopt de ontwikkeling van het programma voor de jaarlijkse Ontmoetingsdag (Quest 3) hand in hand met het verzamelen en ordenen (Quest 1) en intercultureel ontwikkelen van wijsheden uit alle windstreken (Quest 2) in kunstzinnige en educatieve vormen — teksten, beelden, verhalen, muziek, …. Deze werkwijze is sinds 2024 voortgezet rond een jaarlijks thema op het QfWf-forum De Gulden Snede.
Symbolische bruggen tussen culturen
Het Rad visualiseert met de symboliek van de vijf elementen vijf elementaire velden van natuurlijke wijsheid. De velden worden weergegeven met een pictogram (oog, hart, spiraal, hand, lemniscaat) en staan voor aspecten van mens-zijn en verbindende wijsheid tussen culturen.
De QfWf distantieert zich van raciale en etnocentrische visies en toont met de symboliek van de vijf elementen juist het elementair menselijke als culturen verbindende liefde en wijsheid — net zoals het natuurlijke spel der elementen van aarde, water, lucht en vuur mensen uit verschillende culturen en continenten als aardbewoners met elkaar verbindt. Via de ordening van het Rad symboliseert de missie van de QfWf: om ’tussen’ culturen ruimte van verbinding en interculturele uitwisseling te stimuleren. Dit doet de QfWf door het ontwikkelen van culturen verbindende kunst-, spel- en dialoogvormen, storytelling en levende ontmoetingen. De symbolische taal van de kunsten kan de oude wijsheid uit Oost, West, Noord en Zuid vertalen voor hedendaagse oren en maakt de wereldgemeenschap als eenheid in verscheidenheid weer levend en voelbaar in samenspel en dialoog.
Symboliek van de vijf elementen
De symboliek van de natuurlijke elementen drukt de eenheid in verscheidenheid van alle culturen wereldwijd uit met de vijf elementaire velden in het Rad en de pijlers voor het waarderen van interculturele verschillen en transculturele verbindingen.
In mythische oorsprong- en heldenverhalen uit vrijwel alle culturen symboliseert het spel der elementen het ontstaan van de natuur, de mens en de kosmos uit een oorspronkelijke chaos, leegte of door een goddelijke schepping: zo ontwikkelt zich de innerlijke natuur als microkosmos: een alchemie van menswording. Alchemie is een proces van scheiden en weer verbinden van de elementen dat een natuurlijke en een inter-culturele ordening laat ontstaan. De oude wijsheid uit culturen wereldwijd wijzen wegen tot het goede leven — gericht op verbinding van binnenuit — met symbolen die verschillend worden benoemd: ‘verlossing’, verlichting’, ‘moksha’, ‘compassie’, ‘medemenselijkheid’, ‘walhalla’, ‘de eeuwige jachtvelden’, ‘het koninkrijk Gods’, ‘de hemel’, … Dit ‘mysterie van de kwadratuur van de cirkel’ brengt de archetypische vorm en symbolische taal van het Rad als een interculturele levenskunst tot uitdrukking:
- De vier elementaire velden — aarde, water, lucht en vuur — symboliseren een beweging naar de periferie, de vier uithoeken van de wereld, waar de waarde van diversiteit zichtbaar wordt. De beweging naar het centrum, door middel van steeds drie groepen van (inter)culturele wegen, richt zich op de samenhang tussen culturen en het ontwikkelen van transculturele verbindingen.
- Het vijfde elementaire veld — ether — is gesymboliseerd in het centrum als plaats van verbondenheid van binnenuit (de plaats die geen plaats is, de eenheid der tegendelen, de philosophia perrenis), die zich manifesteert in ontmoetingen tussen culturen met raak-, snij- en breukvlakken in de geschiedenis en tussen tijdperken.
Wentelend rond de kern visualiseert het Rad het ontwikkelen van interculturele levenskunst vanuit de drie lagen:
- Laag 1: de vijf elementaire velden tot wijsheid
- Laag 2: de zestien (inter)culturele wegen tot wijsheid
- Laag 3: de zes dimensies
Vanuit het perspectief van het Rad bezien zijn religieuze, wetenschappelijke, literaire, ambachtelijke, filosofische en kunstzinnige uitingen te interpreteren als symbolische vormen en bouwstenen voor interculturele verbindingen. Als visies op het goede (samen)leven krijgen ze een symbolische betekenis vanuit het Rad:
* met de vijf elementaire velden van wijsheid;
* met (inter)culturele wijsheidswegen op de vijf continenten;
* en een ‘tussen’ ruimte voor dialoog en uitwisseling.
De alchemie van uitwisseling, ontwikkeling en kruisbestuiving kenmerkt de ordening van de vijf elementaire velden zoals de natuur ontstaat uit het samenspel van de elementen aarde, water, lucht en vuur. In die zin ordent het wijsheidsweb de wijsheden uit religieuze en culturele tradities enerzijds naar hun cultuurhistorische oorsprong en anderzijds inter- en transcultureel vanuit de elementaire symboliek van het Rad.
De vijf elementaire velden van wijsheid
De symboliek van de vijf elementen genereert een brugtaal tussen culturen met als doel interculturele levenskunst verder te ontwikkelen.
Zoals in mystieke dichtkunst en mythische oorsprongsverhalen uit alle windrichtingen de symboliek van het oog- en de aarde meespeelt, van het hart en het levenswater, van de spiraal en de levensadem en (innerlijke) ruimte, van de hand en het (innerlijke) vuur, en van de lemniscaat en het etherveld (akasha):
- het groene kwadrant met het oog is associatief met de aarde verbonden en ontsluit een symboliek rond oogkracht, het zien van de (vreemde) ander, aards en geaardheid;
- het blauwe kwadrant met het hart is associatief met water verbonden en ontsluit een symboliek rond hartkracht, spontane expressie en meestromende en tegenstromende bewegingen;
- het gele kwadrant met de spiraal is associatief met de lucht verbonden en ontsluit een symboliek rond licht en duisternis, inkeer en manifestatie op het ritme van de ademhaling;
- het rode kwadrant met de hand is associatief met het vuur verbonden en ontsluit een symboliek rond vuur(offers) en de kracht van transformatie;
- de witte cirkel rond het centrum met de lemniscaat is associatief met de ether verbonden en ontsluit een symboliek rond een eeuwige beweging van cultuurhistorische verschijningsvormen en ether als het vervluchtigende en transformerende kosmische element.
De vijf velden zijn met behulp van symbolische pictogrammen gekarakteriseerd als vormen van levenskunst:
- Aarde — het oog — een betekenisvol veld van natuurlijke verbondenheid en lijfelijk, geaard present-zijn;
- Water — het hart — een symbolisch betekenisveld van liefdevol meanderen met de natuurlijke stromen en tegenstromingen;
- Lucht — het hoofd (spiraal) — een betekenisvol veld van ademhaling, afstemming binnen en buiten, inzicht en aandachtig zijn;
- Vuur — de hand — een betekenisvol veld van offeren, transformatie en handelend veranderen;
- Ether — de quintessence (lemniscaat) — een betekenisvol veld van het samenspel van de vier elementen, van alchemie en ontmoeting, raak- en breukvlakken.
Wijsheidstradities en wijsheden krijgen een plek op de elementaire velden van wijsheid en de zestien (inter)culturele wijsheidswegen verschijnen als de spaken van het Rad.
Wijsheidstradities — van de Ubuntu filosofie tot de Noordse mythologie, van boomverering en andere natuurlijke rituelen tot de mythen van inheemse volken — zijn zowel naar hun cultuurhistorische oorsprong te ordenen als dat ze een bron vormen voor interculturele levenskunst. Deze geeft richting aan de globaliserende samenleving met de kosmopolis als stip op de horizon.
Daarbij is het de kunst de cultuurhistorische wortels van wijsheid persoonlijk te doorleven en in groepen en gemeenschappen de natuurlijke wijsheid tussen mensen levend te houden.
Opdat de boekenwijsheid levend kan worden als (persoonlijke en collectieve) levenskunst wijst het Rad op een culturen verbindende symbolische taal van de ziel: met ‘elementaire’ symboliek van het — aardse, meanderende, luchtige, vurige, etherische — goede leven.
De symbolen in het Rad verbeelden daarom zowel op collectief als op persoonlijk niveau de existentiële zijnskwaliteiten voor het ontwikkelen van een grondhouding van openheid en inter-esse, rond een spil van liefde en wijsheid, de quintessence: de liefdevolle bereidheid tot verbinding, ontmoeting en dialoog.
De ontwikkeling van interculturele levenskunst via het Rad
In de filosofie van het Rad vormen deze elementaire existentiële kwaliteiten — van het open hart, het belichaamde oog, de hand van co-creatie wegen van respect en aandacht, spiralend naar binnen en weer naar buiten via de lemniscaat van ontmoeting en oneindige betekenisgeving — de onontbeerlijke scharnierpunten voor een ontwikkeling van interculturele levenskunst en transculturele wijsheid die mensen vanuit verschillende culturen verbindt.
Het is daarom vooral een performatieve filosofie die het Rad visualiseert: een visie die cocreatief via de taal van de kunsten vorm krijgt: een sym-filosoferen om in interculturele kringen uit te dragen. Met oog voor de schoonheid van culturele diversiteit (de periferie) en verbinding door inkeer en beweging naar het centrum van de eenheid. Deze beweging langs de elementaire velden en wegen van natuurlijke en culturele wijsheid (spaken van het Rad) naar de naaf symboliseert een transculturele ontwikkeling. Door de kleurrijke culturele verschillen heen is er het elementair menselijke: als gerichtheid op datgene wat mensen met elkaar verbindt. Voorbij de tegenstellingen die aan de oppervlakte ontstaan door (collectieve) meningen en belangenstrijd is er een dieptedimensie van medemenselijkheid en liefdevolle wijsheid (de spil) in het centrum; daar waar de tegenstellingen samenvallen, de quintessence.
Gericht op deze kern van mens-zijn krijgt het ‘bricoleren’ met inzichten en praxis uit verschillende culturen richting en samenhang als kunst van menswording (worden wie je bent) en gemeenschapsvorming (het vormgeven van het goede samenleven met meerdere culturen) als wereldgemeenschap.
Een voorbeeld is de gerichtheid op ‘het juiste midden’ (Aristoteles) volgens de praktische wijsheid (‘phronèsis’) van de gemeenschap uit de Griekse klassieke deugdethiek en het werken met de wijsheid van de groep vanuit de deep democracy inzichten uit de Ubuntu filosofie en van het Confucianisme gericht op de communitas.
Een Gulden snede van wijsheid
De elementaire symboliek van het Rad geeft een inbedding van cultuur-historische wegen van wijsheid als uitnodiging voor een kosmopolitische ontwikkeling van kuddegeest naar een wereldgemeenschap.
Dankzij de brugtaal van de vijf elementen ontstaat er een oriëntatie op de mythische eenheid der tegendelen als een transculturele achtergrond die de culturele diversiteit laat schitteren. De eenheid in verscheidenheid is met pictogrammen symbolisch gekarakteriseerd.
Zowel op collectief niveau van wijsheidstradities:
- aardse wegen met wijsheden die expressie geven aan een geaarde kwaliteit en belichaamd zien,
- meanderende wegen met wijsheden die expressie geven aan hart-kwaliteit: stollend en weer vloeibaar wordend,
- luchtige wegen die expressie geven aan wijsheden van het ritmisch naar binnen en weer naar buiten toe spiralen,
- vurige wegen met wijsheden die expressie geven aan hand(elende) kwaliteit,
- etherische wegen die expressie geven aan een eeuwige lemniscaatbeweging van betekenisgeving, vervluchtigend en deconstruerend en dan weer materialiserend en sociaal construerend;
als op individueel niveau van persoonlijke levenskunst
In een globaliserende samenleving kunnen mensen uit diverse wijsheidstradities putten en hoeven zij zich niet noodzakelijk aan te sluiten als adept van een bepaalde traditie of religie. Het Rad is bedoeld als een kompas zich in de diversiteit van richtingen te kunnen oriënteren. De vijf elementaire velden ontsluiten een intercultureel betekenisveld voor het exploreren van transculturele waarden zoals ruimhartigheid, gastvrijheid en vergevingsgezindheid, die vanuit verschillende culturen anders worden ingevuld.
Het Rad geeft symbolische wegwijzers voor persoonlijke groei door het ontwikkelen van:
- oogkracht door het belichaamde zien, naar binnen en buiten (verbeeldingskracht en mythos)
- het open hart van medeleven, spontane expressie en enthousiasme (compassie en pathos)
- de spiraal van resonantie en afstemming die, op het ritme van de ademhaling van inkeer en zich in de wereld manifesteren, binnen met buiten verbindt (logos)
- de hand van handelend veranderen vanuit bewogenheid (ethos en cocreatie)
- de lemniscaat van de tussenruimte tussen ‘kaders’ in een oneindig proces van betekenisgeving en ont-moeting (quintessence)
De zestien (inter)culturele wegen naar wijsheid zijn per elementair veld gegroepeerd.
Ze worden met een eigen pictogram weergegeven.
Het elementaire veld aarde en de (inter)culturele aarde wegen
In het elementaire veld ‘aarde’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren van traditioneel vanuit natuurlijke verbanden levende stammen en volkeren. Deze ‘premoderne’ leefwijze was in prehistorische tijden over de gehele aarde verspreid. Ten gevolge van de modernisering en kolonisering is die leefwijze teruggedrongen, doch in ieder mens als natuurlijke wijsheid tot leven te wekken, en als culturele wijsheid vooral te vinden bij:
Afrikaanse; Indiaanse; en Aboriginal, Maori en andere inheemse volkeren uit Oceanië.
Het elementaire veld water en de (inter)culturele water wegen
In het elementaire veld ‘water’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren als de natuurlijke beweging van de levensstroom en de kosmische wetten volgende leefwijzen.
Deze meanderende wijsheidswegen zijn in ieder mens als natuurlijke wijsheid te vinden, en als culturele wijsheid vooral te herkennen in:
confuciaanse; daoïstische; en soefi stromingen.
Het elementaire veld lucht en de (inter)culturele lucht wegen
In het elementaire veld ‘lucht’ zijn drie pictogrammen geplaatst die wijsheidswegen karakteriseren als op paden van inzicht en adem gebaseerde wijsheidstradities.
Deze oriëntatie is veelal in samenhang met de symboliek van licht en duister in ieder mens te vinden, en als culturele wijsheid vooral te herkennen in de volgende perspectieven:
boeddhistische, advaita vedanta; gnosis, mystieke en hermetische filosofie; Germaanse, Keltische en Noordse mythologie.
Het elementaire veld vuur en de (inter)culturele vuur wegen
In het elementaire veld ‘vuur’ zijn drie pictogrammen geplaatst die religieuze en spirituele tradities karakteriseren, waarin vooral de betekenis van het vuur en de strijd tussen goed en kwaad, offers en transformatie een belangrijke rol spelen.
Deze oriëntatie is in ieder mens op eigen wijze aanwezig en als collectieve wijsheid vooral gecultiveerd in:
animistisch-sjamanistische; hindoe; en monotheïstische — zoroastrische, joodse, christelijke en islamitische — richtingen.
Het etherveld en de (inter)culturele ether wegen
Het ‘etherveld’ verwijst symbolisch naar het gegeven dat het verlangen naar verbinding en de zoektocht naar wijsheid — hoewel cultureel verschillend en kleurrijk vormgegeven — in alle mensen en culturen voorkomt en gevoed wordt door:
ontmoetingen tussen culturen, en profiel krijgt door raak-, snij- en breukvlakken in de geschiedenis en tussen tijdperken.
De zes dimensies
De zes dimensies karakteriseren de verschillende verschijningsvormen van wijsheid op het continuüm tussen theorie en praktijk in verschillende mediale vormen — verbaal, muzikaal, beeldend, ritueel, verhalend, dansant, … — waarin de quest for wisdom tot uiting komt.
De zes pictogrammen verwijzen naar visies en praktijken van levenskunst, mythen, symboliek en rituelen, persoonlijke doorleving en maatschappelijke actualiteit: ze staan onder het Rad afgebeeld en visualiseren daarmee de derde dimensie die van de cirkel een bol maakt en ruimte geeft aan de diversiteit van uitingsvormen:
- visies, filosofie
- verhalen, mythen,
- rituelen, ritualiteit
- symbolen, symboliek
- praxis, kunsten en ambachten
- maatschappelijke actualiteit en/of een persoonlijke visie of doorleving.
Het complete Rad
- de vijf elementaire velden,
- de zestien (inter)culturele wegen
en
- de zes dimensies
vormen met elkaar het complete Rad van interculturele levenskunst.
